Musea en ouderen

Een onderzoek naar de informatiebehoefte van vijftigplussers in het museum

Inge Basteleur is afgestudeerd op de masterscriptie over ouderen in musea.  Ze schreef haar scriptie “Musea en de ouder wordende mens; een onderzoek naar de informatiebehoefte van vijftigplussers in het museum” voor het vak kunsteducatie aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Naar oudere museumbezoekers is weinig onderzoek gedaan, vooral als het gaat om de combinatie van senioren en indirecte begeleiding. Dit is, volgens Basteleur, opvallend omdat vijftig procent van de museumbezoekers in Nederland vijftig jaar of ouder is en deze groep bij uitstek gebruik maakt van indirecte publieksbegeleiding zoals museumteksten, en minder van directe publieksbegeleiding.

Om erachter te komen welke informatie bezoekers van vijftigplus graag willen krijgen tijdens hun bezoek aan het museum, zijn zestig bezoekers van het Drents Museum ondervraagd. Deze bezoekers gaven onder hoe belangrijk ze bepaalde informatie vonden en noteerden vragen die spontaan bij ze opkwamen bij het zien van een specifiek figuratief of abstract kunstwerk.

Kun je senioren beschouwen als een doelgroep?

Haar eerste onderzoeksvraag was: kun je senioren beschouwen als een doelgroep? Hoe ziet die doelgroep eruit, en met welke eigenschappen moeten musea rekening houden wanneer ze de oudere volwassenen als doelgroep nemen? Uit de literatuur bleek dat je de doelgroep van dit onderzoek, bezoekers van vijftig jaar of ouder, niet als een homogene groep kunt beschouwen. Tevens blijkt uit haar empirische onderzoek bleek dat er ook geen significant verschil is tussen de informatiebehoefte van oudere of jongere senioren. Verschil in informatiebehoefte valt vooral op te merken tussen mensen met verschillende mate van interesse in – en kennis van kunst. Leeftijd heeft dus geen invloed op de informatiebehoefte van bezoekers. Althans, niet bij vijftigplussers. Ouderen willen ook absoluut niet als ouderen worden aangesproken.

Lezen senioren teksten in het museum?

In haar scriptie heeft ze ook onderzocht hoe bezoekers teksten lezen. Uit eerder onderzoek kwam naar voren dat bezoekers vooral C-teksten lezen.

“Bezoekers lezen vooral A- en B-teksten: introductieteksten en groepsteksten. Deze bepalen de algemene lijn van de tentoonstelling en hebben dus weer alles te maken met het thema. Museumteksten worden om verschillende redenen gelezen. De respondenten lezen de teksten vooral omdat ze ervan uitgaan dat de informatie nuttig is, om iets te leren en omdat teksten ze helpen naar de kunstwerken te kijken. Hieruit blijkt dat bezoekers het museum autoriteit toekennen. Men vertrouwt er blijkbaar op dat het museum alleen informatie verstrekt die daadwerkelijk nuttig is. Dit vertrouwen moet niet geschaad worden. Als een tekst niets toevoegt aan het hele verhaal, kan hij beter weggelaten worden.”

Hoewel uit eerder onderoek zou blijken dat bezoekers ontmoedigd en gefrustreerd raken als hun vragen tijdens een museumbezoek niet beantwoord worden, lijkt dit in dit in haar scriptieonderzoek niet het geval te zijn.

“ Slechts 3 van de 60 personen vonden het niet prettig dat ze bleven zitten met hun vragen. Bij de tentoonstelling over Malevitsj werden overgebleven vragen gezien als iets positiefs: ‘Prima – stimuleert thuis nog eens dingen op te zoeken’ en ‘Teksten (én kunstwerken zelf) roepen nieuwe vragen op. Dat is goed.’ Een museum kan onmogelijk alle vragen van bezoekers inschatten en beantwoorden, en volgens de meeste bezoekers is dat ook helemaal niet nodig.”

Haar conclusie is, “dat musea door kleine aanpassingen kunnen inspelen op de informatiebehoefte van senioren. Of deze speciaal voor senioren gelden is aan de hand van dit onderzoek niet te zeggen. Leeftijd maakt immers niet het verschil, als wel de kennis van en interesse in kunst. Het aanbieden van informatie voor beginners en gevorderden op het gebied van kunst is daarom aan te bevelen.”

Inge Basteleur, Musea en de ouder wordende mens, een onderzoek naar de informatiebehoefte van vijftigplussers in het museum, masterscriptie, Rijksuniversiteit Groningen, 2016

Basteleur is nu projectmedewerker bij de Stichting Oude Groninger Kerken. Daarvoor was ze projectmedewerker Gekleurd Grijs bij K&C, expertisecentrum en projectorganisatie kunst en cultuur

(Foto: Inge Basteleur)