Beleef de wereld van nijntje in 3D

Een gesprek met Yolanda van den Berg van het nieuwe ‘nijntje museum’

Hoe laat je het werk van Dick Bruna (be)leven voor kinderen en volwassenen? Dat was de vraag die Yolanda van den Berg de afgelopen jaren moest beantwoorden, in een nieuw museum. Yolanda, conservator van de Brunacollectie en het nijntje museum, is al 25 jaar actief in de museumwereld.

‘We hebben twee dingen gedaan: een heel nieuw museum ontwikkeld voor kinderen en apart daarvan een tentoonstelling voor volwassenen. Het nijntje museum is speciaal gemaakt voor de doelgroep peuters en kleuters met hun families. Dat lijkt misschien voor de hand te liggen, maar dat is niet zo. Voorheen hadden we negen jaar lang het Dick Bruna Huis, een museum voor volwassenen over het werk van Bruna, met een paar leuke hoekjes voor kinderen. Maar vanaf het begin merkten we dat vooral jonge gezinnen het museum bezochten, op zoek naar de wereld van nijntje. Het liep spaak op die verwachting: voor jonge gezinnen is kijken naar kunstwerken in vitrines niet aantrekkelijk. Zij willen dingen doen en beleven.’

Eerste kennismaking met een museum

In het nijntje museum beleef je de wereld van nijntje in 3D. Yolanda: ‘Met de tekeningen van Dick Bruna kunnen kinderen zich echt in die wereld begeven. Als ze binnenkomen, zien ze het huisje van nijntje en staan ze in de voortuin. Van daaruit kunnen ze de rest van nijntjes wereld verkennen. Kinderen ontdekken dan bijvoorbeeld wat een museum is en wat kunst is. Ze onderzoeken vorm, kleur en compositie. Maar ze ontdekken ook het verkeer, een doktersbezoek… Het museum is bewust laagdrempelig. Dit is voor de meeste kinderen een eerste kennismaking met een museum en met kunst. Het bos is de picknickruimte en in het kunstlokaal kunnen kinderen zelf beeldend aan de slag of een muziek-, theater- of dansvoorstelling bekijken. En er wordt natuurlijk voorgelezen.’

Voor volwassenen is in het Centraal Museum sinds 2015 het originele atelier van Dick Bruna opgesteld. Behalve een steeds wisselende selectie werken zie je er hoe hij als grafisch kunstenaar heeft gewerkt. Yolanda: ‘We hebben dus de bezoekersgroepen uit elkaar gehaald. Iedereen kan vanuit zijn of haar eigen kennisniveau en op eigen tempo Bruna’s werk tot zich nemen. Het was niet handig om deze doelgroepen samen in één presentatie te bedienen: volwassenen kunnen niet rustig kijken en lezen met spelende kinderen op de achtergrond, en voor ouders is het niet fijn wanneer hun kinderen als storend ervaren worden, terwijl ze gewoon lekker spelen.’

Met de handen kijken

‘Het hele museum moet dus echt zijn gemaakt voor de doelgroep. Een basaal maar wezenlijk voorbeeld is de hoeveelheid toiletten. Onze doelgroepen zijn grotendeels of heel klein, of zwanger, of al wat ouder. Ze zijn “toiletgevoelig”. En dus zijn er nu veel meer toiletten. Er zijn hellingbanen voor de buggy, er is een plek om te eten en te drinken, om de baby te verschonen, om borstvoeding te geven… Museummonitor heeft weleens aangetoond dat bezoekers een “goed” bezoek vooral ook waarderen aan de hand van een fijn café, de winkel en schone toiletten. Het draagt zeker bij aan een goede beleving van de collectie als de randvoorwaarden van een museumbezoek goed op orde zijn.’

‘Het gerichte denken in doelgroepen vindt in het hele museum plaats. Hiervoor is ook De Werkplaats opgericht, onder de vorige directeur Edwin Jacobs. Dat is een tijdelijk atelier, verbonden aan een bepaalde tentoonstelling, om de bezoeker “met de handen” te doen kijken. De gedachte is dat zelf tekenen, timmeren of een ontwerp maken een ervaring oplevert die het tentoongestelde werk in een nieuw perspectief plaatst. Met andere woorden: door in de voetsporen van professionele kunstenaars te treden krijgt de bezoeker meer oog voor de ontstaansgeschiedenis en meer grip op ambachtelijkheid. Mensen kunnen letterlijk in het hoofd kruipen van een beeldend kunstenaar en ervaren hoe een beeldend proces verloopt. Voor de kleuters is dat gerealiseerd doordat ze op kunnen gaan in de wereld van nijntje. Voor volwassenen zoeken we het ook in gerichte workshops, lezingen en ontmoetingen.’

Auteur: Alexandra van Steen

foto’s: nijntje museum en Yolanda van den Berg (nijntje museum)