Hoeveel musea zijn er eigenlijk in Nederland?

CBS voert veranderingen door in de museumstatistiek.

 Hoeveel musea Nederland telt hangt af van je definitie, de een telt er 1100 en de ander slechts 400.  Onhandig, daarom heeft het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) besloten om de gegevensverzameling en analyse te herijken. In april krijgen musea weer een oproep om mee te werken. Een gesprek met Nico Heerschap, coördinator Toerisme & Cultuurstatistieken bij het CBS.

Hoeveel musea zijn er in Nederland?

Dat hangt af van je definitie. Maar volgens onze definitie zijn er nu zo’n 680 musea in Nederland.

Een paar jaar geleden las ik nog in ergens dat er in Nederland 1200 musea waren?

Klopt, andere organisaties telden bijvoorbeeld ook vaak molens mee en musea die alleen op afspraak open waren. Wij telden tot voor kort ongeveer 800 musea. Maar we hebben nu onze definitie bijgesteld.

Waarom?

Het CBS kent een lange traditie van het maken van statistieken over musea. Vanaf 1993 publiceert het CBS elke twee jaar cijfers over de museumsector in Nederland. Niet alleen het CBS maakt statistieken over de museumsector, ook de Museumvereniging en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed doen dit. Om de gegevensverzameling, analyse en publicatie van cijfers over musea beter op elkaar af te stemmen, hebben deze organisaties de handen in één geslagen. Dit resulteert in eenduidige cijfers over de museumsector en het voorkomt dat musea extra worden geënquêteerd. Met ingang van 2016 treden er daardoor een aantal wijzigingen op in het samenstellen van de Museumstatistiek. Door de groeiende behoefte aan jaarlijkse cijfers over het museale veld, zal het CBS voortaan jaarlijks cijfers over musea publiceren.

Wat betekent dit voor musea?

In plaats eenmaal in de twee jaar, vragen we de musea nu om jaarlijks mee te werken. Maar we hebben de vragenlijsten van het CBS en de Museumvereniging op elkaar afgestemd. Daarbij is ook rekening gehouden met de wensen van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, die het beleid uitvoert van de Rijksoverheid voor archeologie, beschermde monumenten, historisch landschap en roerend erfgoed.Dit houdt in dat het CBS meer zal vragen van musea die geen lid zijn van de Museumvereniging. Deze groep ontvangt een vragenlijst die langer is dan men gewend was. Voor de leden van de Museumvereniging verandert er niet veel. Ook zijn, in overleg tussen de organisaties, duidelijkere criteria opgesteld om vast te stellen of een instelling tot de museumpopulatie moet worden gerekend.

Wanneer is een museum voor jullie een museum?

De criteria die we hanteren zijn gebaseerd op de internationale ICOM-definitie. Zo worden alle geregistreerde musea, waaronder de leden van de Museumvereniging, tot de populatie gerekend. Musea die niet geregistreerd zijn, worden in de onderzoekspopulatie opgenomen als zij voldoen aan de volgende criteria:

• Het museum heeft een vaste locatie, is permanent opengesteld en is minimaal 28 weken per jaar, drie of meer dagen per week, vrij toegankelijk (musea die alleen op afspraak te bezoeken zijn, worden niet tot de onderzoekspopulatie gerekend).
• Het museum heeft geen winstoogmerk, c.q. is ANBI-instelling of Stichting.
• Het museum heeft een eigen collectie of heeft een collectie die langdurig in bruikleen is.
• Het museum heeft een website of is benaderbaar via verwijzing op een groter platform.
• Het museum heeft een beleidsplan en beschikt over een jaarrekening.

Dit heeft geresulteerd in een verandering in de onderzoekspopulatie. Het kan dus zijn dat musea die voorheen altijd hun medewerking aan CBS hebben verleend, nu niet meer worden gevraagd.

Wanneer sturen jullie je vragenlijsten aan de musea?

Begin april kunnen de musea van ons een uitnodiging verwachten om de enquête in te vullen. Het CBS, de Museumvereniging en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed doen een gezamenlijke oproep aan musea, groot en klein, om ook dit jaar weer mee te werken aan het onderzoek. Door mee te werken helpen ze niet alleen de beleidsmakers, maar ook hun eigen sector.

Meer info:

CBS Musea; openstelling, type collectie, bezoeken, tarieven, tentoonstellingen:http://statline.cbs.nl/Statweb/publication/?DM=SLNL&PA=82038NED&D1=0-27,31-41&D2=2-11&VW=T

CBS Musea: financiële gegevens, bedrijfsopbrengsten en -kosten:http://statline.cbs.nl/Statweb/publication/?DM=SLNL&PA=82037NED&D1=0,2-4,7-8,12-26,32,37-39,45-49&D2=2-11&VW=T

CBS musea1997-2009:  http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?DM=SLNL&PA=7408MUS&

1100 musea:  http://www.consultancy.nl/nieuws/11201/nl-telt-1100-musea-goed-voor-38-miljoen-bezoekers

Afbakeningscriteria voor musea:

https://www.boekman.nl/producten/artikelen/nieuwe-museumvormen-vragen-om-andere-afbakeningscriteria

Interview: Franklin van der Pols, redacteur

Foto: CBS