Onderzoek
Onderzoek Museumwereld in Nederland
Dissertatie over ontwikkelingen in de museumwereld na 1945.
Onlangs is Dos Elshout aan de universiteit van Amsterdam gepromoveerd op een studie over de geschiedenis van de Nederlandse museumwereld sinds de Tweede Wereldoorlog. In een collectieve biografie van sleutelfiguren in die geschiedenis brengt hij in kaart hoe de museumwereld zich heeft ontwikkeld. Sinds de jaren tachtig vorige eeuw worden musea aangespoord om meer aandacht te besteden aan marketing en publieksbereik. Er voltrokken zich processen van verzakelijking en professionalisering, met de bijbehorende taakdifferentiatie en specialisering. Hij beschrijft deze ontwikkelingen in een meer dan 1000 pagina’s dikke dissertatie, een bijzonder informatieve en studie.
De hoofdvraag van Elshouts onderzoek luidt: “Hoe heeft de Nederlandse museumwereld zich sinds de Tweede Wereldoorlog ontwikkeld in samenhang met de sociale dynamiek in beleid, erfgoed, markt, wetenschap en media?”
Volgens Elshout zijn De functies van een hedendaags museum zijn sterk veranderd. “ Nu dient een museum te voldoen aan nieuwe voorwaarden wil het een prominente rol spelen in de samenleving en zich manifesteren op de markt. Sinds de jaren tachtig vorige eeuw worden musea in het beleid aangespoord om meer aandacht te besteden aan marketing en publieksbereik – dat lukt. Van de museale taken verschoof het accent van verzamelen, beheer en wetenschappelijk onderzoek naar de presentatie daarvan. Er voltrokken zich processen van verzakelijking en professionalisering, met de bijbehorende taakdifferentiatie en specialisering.”
“Na de verzelfstandiging van de rijksmusea voltrok zich een ontwikkeling van een traditionele functieopvatting naar een steeds bredere die beter past in de meer publieksgerichte missie van de Britse museumwereld. Ze zijn geen kunstzinnige tempel meer. Het gaat in veel musea om de context van de objecten, het vertellen van een verhaal, waarbij rekening wordt gehouden met een breed publiek. Musea zetten sinds tien jaar zelfs ook replica’s in ter ondersteuning van het verhaal en de beleving van de bezoeker. Evenals andere culturele instellingen zorgen musea voor het aantrekken van toeristen, voor een economisch profijt. Musea spelen steeds meer een rol van belang als instrument voor het prestige van de omgeving en de citymarketing, met het gebouw als architectonisch statement. Een indicatie daarvan is de tendens om musea te verbouwen, te renoveren, uit te breiden of zelfs een nieuw gebouw op te richten. Heropeningen gaan doorgaans gepaard met veel media aandacht – die van het Stedelijk, het Mauritshuis en vooral het Rijksmuseum waren spectaculair, met als climax het bezoek van Barack Obama en het fotomoment voor de Nachtwacht.”
Dos Elshout doceert aan de Universiteit van Amsterdam, hij geeft de vakken Cultuursociologie en Cultuurbeleid in Nederland. Verder geeft hij samen met een collega het mastervak Publieksonderzoek in kunst en cultuur.
Promotor: prof. dr. B. Kempers.
Amsterdam School for Heritage and Memory Studies (ASHMS)
foto: Dos Elshout (website UvA)