Samenwerken met Nepalese vluchtelingen

(Museumpeil 49, 2018) Brugge telt meer dan 500 stadsbewoners met Nepalese roots. Zij vormen er de grootste niet-Europese migrantengemeenschap. Hun immigratie is recent, aangewakkerd door de burgeroorlog in Nepal, die uitbrak in 1996. De Nepalese gemeenschap werd voor Musea Brugge prachtig op beeld vastgelegd door Bieke Depoorter van Magnum. Maar de Nepalezen werden ook uitgenodigd om een ​​tentoonstelling samen te stellen met objecten en video’s die in hun ogen hun culturele identiteit tonen. Geert Souvereyns van Musea Brugge blikt terug op  een bijzonder project.

Musea Brugge presenteerde in 2015 de tentoonstelling Namaste Brugge over de leefcultuur en tradities van de Nepalese gemeenschap in de stad. Namaste Brugge maakte deel uit van een reeks fototentoonstellingen in het Volkskundemuseum onder de noemer Snapshot. Een terugblik op een succesvolle tentoonstelling en een blik op de uitdagingen voor het museum.

In de serie Snapshot werd gefocust op tradities met wortels in Brugge: de schuttersgilden, het vissersleven in Zeebrugge, de Meifoor, de voetbalderby en carnaval. Namaste Brugge verlegde de focus naar tradities en leefcultuur van nieuwkomers in de stad. Het Volkskundemuseum is in dat opzicht een symbolische locatie omdat de ‘folklorestudies’, die de basis van het museum vormden, oorspronkelijk gericht waren op de ‘eigen’ identiteit tegenover het ‘andere’. Sindsdien is de cultureel diverse insteek ook geïntegreerd in andere projecten van het museum, zoals Dans I.D., een fototentoonstelling over dans en culturele identiteit in Brugge (i.s.m. Fotohuis Brugge) en Hallo Baby, over interculturele geboortegebruiken in Vlaanderen (i.s.m. Gezinsbond Brugge, LECA, FMDO en Diversiteitsdienst Brugge).

Lichtfestival

Voor Namaste Brugge – Namaste is het hindoeïstische begroetingsgebaar – nodigde Musea Brugge fotograaf Bieke Depoorter van Magnum uit om de Nepalese gemeenschap in Brugge vast te leggen, vanwege haar nauwe betrokkenheid bij de mensen die zij fotografeert. Haar portretten geven een intieme inkijk in de huizen en feesten van de Nepalese gemeenschap.

Brugge telt meer dan 500 stadsbewoners met Nepalese roots. Zij vormen er de grootste niet-Europese migrantengemeenschap. Hun immigratie is recent, aangewakkerd door de burgeroorlog in Nepal, die uitbrak in 1996 en meer dan een decennium duurde. De meeste Nepalese Bruggelingen werken in hotels, restaurants, souvenirshops of baten nachtwinkels uit.

De Nepalese gemeenschap werd ook uitgenodigd om een ​​tentoonstelling samen te stellen met objecten en video’s die in hun ogen hun culturele identiteit tonen. Dit verliep moeizaam. Tot enkele dagen voor de opening wisten de medewerkers van het Volkskundemuseum niet welke voorwerpen getoond zouden worden. Hierdoor restte er te weinig tijd voor een degelijke duiding. Uiteindelijk bleken vooral de video’s die de Nepalese Bruggelingen zelf maakten van hun feesten en rituelen, het best hun leefwereld weer te geven. Leden van de gemeenschap organiseerden ook een lichtfestival (Teej), gaven rondleidingen voor schoolgroepen en enkele workshops in het museum, zoals percussie en het maken van mandala’s. In de museumtuin bouwden zij een traditionele bamboeschommel of ping.

Tijdens de voorbereidingen van de tentoonstelling sloeg het noodlot toe in Nepal. Een zware aardbeving verwoestte huizen, levens en een groot deel van het cultureel erfgoed in het bergland. Namaste Brugge kreeg hierdoor een andere wending. De opening van de tentoonstelling werd omgevormd tot een benefiet-event. In de expozaal van het Volkskundemuseum op de eerste verdieping konden bezoekers hun steun en medeleven betuigen aan de getroffenen en hun families in Brugge.

Naar een meer divers museum

Het project Namaste Brugge werd algemeen als zeer positief ervaren. Voor de Nepalese gemeenschap was de cocreatie van een tentoonstelling in een stadsmuseum een soort erkenning van hun plaats in de stad. Voor de museumbezoekers en de deelnemers aan de activiteiten waren het project en de tentoonstelling een eyeopener. Ze werden zich bewust van de – vaak nog onzichtbare – culturele diversiteit in Brugge.

Voor het Volkskundemuseum zelf betekende het project het begin van de introductie van een meer diverse en inclusieve aanpak van de werking. Het verbreedde ook zijn netwerk door de samenwerking met Federatie van Sociaal-Culturele verenigingen van mensen met een migratieachtergrond (FMDO) en de stadsdienst Diversiteit. De volgende uitdaging voor is dit cultureel diverse immaterieel erfgoed te laten doorstromen tot de kern van het museum en het een plaats te geven in de collectie en permanente presentatie. De herinrichting in 2020-2021 biedt daartoe een mooie kans.

Geert Souvereyns, Musea Brugge, coördinator Volkskundemuseum

(Artikel uit Museumpeil 49, 2018; foto: Bieke Depoorter/Musea Brugge)