Publiek en presentatie

Seksuele diversiteit in musea

Gepubliceerd: 23 maart 2021 om 11:48   /   door

Hoe zie je in collecties terug dat niet iedereen dezelfde seksuele voorkeuren heeft of had? Het boekje ‘Queering the Collections’ is gemaakt voor musea en archieven die seksuele en genderdiversiteit in publieke collecties beter zichtbaar willen krijgen. Het bevat het verslag van het eerste internationale congres over dit onderwerp, een mini-lexicon met ‘regenboogwoorden’ en praktische tips en tricks. Het relevante boekje is gratis te downloaden.

 

De uitgave is samengesteld door Riemer Knoop en Lonneke van den Hoonaard van de Reinwardt Academie. Riemer Knoop geeft in zijn bijdrage aan waarom we anders naar onze collecties moeten kijken. Hieronder een excerpt:

“Hoe zie je in collecties terug dat niet iedereen dezelfde seksuele voorkeuren heeft of had? Die vraag gaat niet om queer art, homokunst of ‘andere’ kunst: gemaakt door, in bezit van of over niet-hetero’s. Dat is op zichzelf best een interessant onderwerp, maar eerder kunsthistorisch en sociologisch. Bij de vraag naar queering collections gaat het erom om musea en archieven zover te krijgen dat de samenstelling van de bevolking op het gebied van genderdiversiteit beter in hun collecties wordt weerspiegeld, in hun acquisitiebeleid en tentoonstellingspraktijk. Dat is een vraagstuk dat op het gebied van de ethiek van erfgoed ligt.

Van collecties, althans wanneer ze publiek gefinancierd worden, mag verwacht worden, naast een hoop andere dingen, dat ze documenteren wat een samenleving belangrijk vindt. Met uitzondering misschien van eigentijdse kunstmusea heeft die eis twee kanten. Naar de toekomst horen musea en archieven actueel relevant te verzamelen en te programmeren. Met betrekking tot het verleden mag je eisen dat ze verschijnselen documenteren die voor iedereen relevant waren, en waar iedereen zich in kan herkennen. In de museumwereld is dat een eis van presentatie en representatie: kunnen alle burgers zich gepresenteerd en vertegenwoordigd weten door wat er in collecties verzameld is, of wordt, en hoe er door musea geprogrammeerd wordt?

De vraag is dan natuurlijk hoe je ‘burger’ definieert. Oud en jong, man en vrouw, bewoner en vreemdeling, rijk en arm. En homo, hetero en alles ertussenin. Moeten die allemaal herkenbaar zijn? Nu zijn de wortels van encyclopedische musea ogenschijnlijk neutraal. De wereld moet rationeel gedocumenteerd, de bevolking moet worden gedisciplineerd, en het museum is de catalogus voor het eerste, en het scholingsinstrument voor het tweede. Musea gaan daarom over de ideale mens, sinds de Franse Revolutie toch zo’n beetje de volwassen blanke man uit de middenklasse. Die wordt door publieke cultuurinstellingen bediend, met een uitstapje naar het onderwijs, waar dat soort mini-mannetjes worden gekweekt. Maar sinds de tweede helft van de vorige eeuw vinden we dat dat niet meer kan. Jongeren, vrouwen, alternativo’s, allerhande minderheden: iedereen heeft het recht om gezien te worden, mag zich gearchiveerd weten, en moet zichzelf op publieke podia kunnen terugzien, in de media en in museumcollecties. Erfgoed moet dus divers, ook op het gebied van andere lusten.

Maar waarom is dat nou belangrijk? Gender diversity, om het Engelse woord voor geslacht-als-habitus maar eens te gebruiken is nog steeds een probleem, hoe tolerant vele Europese samenlevingen ook zijn jegens niet-hetero normatieve personen, uitingen en gedragingen. Met de heropleving van religieus-cultureel fundamentalisme overal om ons heen is het niet vanzelfsprekend dat homo’s en lesbo’s meer geaccepteerd worden en integreren, laat staan gelijkwaardig of gelijk worden behandeld. In januari 2015 bracht het Sociaal en Cultureel Planbureau een rapport uit waaruit niet alleen bleek dat suïcidaliteit onder niet-heteroseksuele adolescenten ruim vier keer hoger is dan onder hun hetero leeftijdsgenoten, maar dat die trend stijgend is. Publieke instellingen en programma’s, musea, archieven en bibliotheken, media, NOS-journaal, sportbonden en nationale comités: die kunnen niet alleen maar die moeten laten zien dat andere lusten van alle tijden en alle plaatsen zijn, en dat daar niets mee aan de hand is. Dat scheelt mensenlevens namelijk.”

Queering the Collections
tips & tricks voor het nog zichtbaarder maken van gender- & seksuele diversiteit in musea en collecties
(Samenstelling: Riemer Knoop, Lonneke van den Hoonaard; Redactie: Thomas Coenraedts, Riemer Knoop, Pauline van der Pol; Uitgave: Reinwardt Academie, 2016)
U kunt het boekje downloaden: Queering the Collections

Foto:Reinwardt Academie/Bedelbus van de Noodles gemaakt door Irick Marinus