Toezicht op musea moet beter

Toezien of toekijken? Dat is de vraag die elke toezichthouder zich moet stellen. Blijven we aan de zijlijn staan of staan we op en nemen we de touwtjes in handen? Na het ontslag van directeur Beatrice Ruf bij het Stedelijk Museum Amsterdam vroeg iedereen zich af hoe verder? Inmiddels is ook de gehele Raad van Toezicht vervangen. Tijdens het symposium: ‘Toezien of toekijken’ wordt deze case geanalyseerd. Wat kunnen we van dit debacle leren? Moeten er zaken veranderen? En krijgt een toezichthouder wel voldoende handvatten om zijn functie goed uit te kunnen oefenen? De organisator van de conferentie Arjen Pels Rijcken geeft alvast een schot voor de boeg:

Als eerste constateert hij dat Beatrix Ruf niet transparant genoeg was. “Als ervaren directeur van het Stedelijk had ze moeten kunnen inschatten dat haar weinig transparante rol inzake nevenactiviteiten met bijbehorende vergoedingen en bonussen de potentie had om het museum enorme reputatieschade toe te brengen.”

Ten tweede vindt hij dat de gehanteerde ontslagprocedure tot zeer ernstige schade geleid. Ruf heeft haar ontslag aanvaard op basis van een voorlopig onderzoeksrapport: “Ruf verklaarde dat vooral de suggestie dat de subsidie aan het Stedelijk in het geding kwam haar heeft doen besluiten om haar ontslag in te dienen. Dit ontslag, op basis van een voorlopig onderzoek dat Ruf dus niet heeft kunnen inzien, is naar mijn mening te gretig aanvaard door de raad van toezicht.”

Zijn derde aandachtspunt is de mogelijke impact van een en ander op de politieke toekomst van twee leden van de Raad van Toezicht. “In hoeverre speelde het – verstrengeld – belang van tweede aanstaande bewindslieden, toenmalig wethouder van Cultuur Kajsa Ollongren en Grapperhaus, om met een schone lei naar Den Haag te vertrekken? Het blijft speculeren maar een van de adviseurs van de raad van toezicht opperde in het weekend voor het ontslag van Ruf: “… er kan niet worden getwijfeld en [er] moet direct worden ingegrepen. Een loopbaan in de politiek moet niet met een ‘vlekje’ beginnen.”

Pels Rijckens conclusie is glashelder: “Zowel Beatrix Ruf als de toenmalige Raad van Toezicht heeft ernstig verwijtbaar gehandeld.”

Hoe verder? Museale insiders geven analyses en ‘good practices’ op het congres Toezien of Toekijken? Actuele uitdagingen in de museale sector; 25 oktober 2018 in de Hermitage Amsterdam.

Foto: Arjen Pels Rijcken (Museumzaken)

Arjen Pels Rijcken gaf zijn visie eerder in een ingezonden brief in NRC-Handelsblad.